Algemene informatie

Inleiding

Binnenkort start u in het Slingeland Ziekenhuis met uw oncologische behandeling. Dit kan zijn: chemotherapie, immunotherapie of doelgerichte therapie. Ook kan het een combinatie van bovenstaande zijn. De arts en een verpleegkundige hebben u al het een en ander verteld over wat u kunt verwachten van de behandeling. De informatie op de volgende pagina's geeft verdere uitleg over uw behandeling. Daarnaast vindt u ook tips en adviezen. Deze informatie kunt u ook laten lezen aan eventuele andere zorgverleners, zoals uw huisarts en de wijkverpleegkundige. Het is belangrijk dat ook zij weten welke behandeling (medicijnen) u krijgt.

De informatie is samengesteld in samenwerking met het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Het ziekenhuis heeft ook eigen informatiemateriaal (zoals Patiënteninformatiewijzers). Het kan daarom voorkomen dat u bepaalde informatie elders al heeft gelezen.

De informatie op de volgende pagina's bestaat uit twee onderdelen:

Algemene informatie:

1. Bereikbaarheid
2. Wat is chemotherapie, immunotherapie en doelgerichte therapie.
3. De afdeling
4. Redenen om een arts te waarschuwen
5. Tips voor het omgaan met urine/ontlasting en braaksel
6. Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
7. Second opinion
8. Wetenschappelijk onderzoek bij kanker
9. Telefoonnummers en websites voor informatie
10. Vergoeding vervoer tijdens oncologische behandeling

Specifieke informatie over uw behandeling (kuurspecifieke gedeelte):

• Behandelschema
• Bijwerkingen

ALGEMENE INFORMATIE

1. Bereikbaarheid

Dagbehandeling oncologie ( 24 uurs bereikbaarheid)

Voor al uw vragen kunt u terecht bij de oncologieverpleegkundige van de dagbehandeling oncologie. De dagbehandeling oncologie is bereikbaar tussen 08.00 uur en 17.00 uur via telefoonnummer (0314) 32 97 46. Buiten de kantoortijden wordt u automatisch doorgeschakeld naar verpleegafdeling B1 (oncologie). 

Wilt u een afspraak maken of wijzigen voor de Dagbehandeling Oncologie dan kunt u contact opnemen met het Centraal Planbureau op werkdagen van 8.30-16.30 uur via telefoonnummer: 0314-329445

Secretariaat van uw behandelend arts

Heeft u een vraag over een afspraak met uw arts, belt u dan naar het secretariaat van uw behandelend arts:

Poli oncologie: (0314) 32 95 54      

Poli hematologie: (0314) 32 95 52                  

Poli longziekten: (0314) 32 95 63                           

2. Wat is chemotherapie, immunotherapie en doelgerichte therapie?

Chemotherapie is de behandeling van kanker met cytostatica. Dit zijn medicijnen die cellen doden of hun celdeling remmen.

Immunotherapie is een behandeling waarbij medicijnen worden gebruikt die de natuurlijke afweer van uw lichaam tegen kankercellen stimuleren.  Immuuntherapie richt zich dus niet rechtstreeks op de tumor, zoals bijvoorbeeld chemotherapie of bestraling, maar op het activeren van het eigen afweersysteem. De medicijnen zorgen ervoor dat het afweersysteem de kankercellen aanvalt.

Bij doelgerichte therapie krijgt u medicijnen om kankercellen te doden of de groei ervan te remmen. Deze medicijnen richten zich op specifieke eigenschappen van kankercellen. Dit doen ze door de werking van bepaalde eiwitten van de kankercel te blokkeren.

3. De afdeling

In het Slingeland Ziekenhuis wordt de oncologische behandeling gegeven op de dagbehandeling oncologie/afdeling F1. Deze vindt u op de 1e verdieping. 

Meestal moet u voordat u chemotherapie krijgt, bloed laten prikken. U komt dan een of enkele dagen vóór de behandeling naar het Laboratorium Afname in het ziekenhuis. Meestal gecombineerd met een bezoek aan de arts. Vaak is het ook mogelijk om in uw eigen woonplaats bloed af te laten nemen door medewerkers van het ziekenhuis. Informatie hierover vindt u op de website van het ziekenhuis. De verpleegkundige van de Dagbehandeling Oncologie bespreekt dit met u. Naar aanleiding van uw bloeduitslag, beslist de arts of de behandeling doorgaat. Vervolgens worden uw medicijnen  bij de ziekenhuisapotheek besteld en krijgt u ze op het met u afgesproken tijdstip toegediend.

Het kan ook voorkomen dat de behandeling bestaat uit meerdere dagen en dat u kortdurend wordt opgenomen op de afdeling. Ook hiervoor geldt dat u zich mag melden bij dagbehandeling oncologie/afdeling F1 op de 1e verdieping. 

Voor uw oncologische behandeling hoeft u niet nuchter te komen tenzij dit uitdrukkelijk met u is besproken. Voor eten en drinken tijdens de kuur wordt gezorgd. 

Als de chemokuur om een reden van uw kant niet door kan gaan, vragen wij u dit op tijd, liefst 24 uur tevoren, telefonisch door te geven aan een verpleegkundige van de Dagbehandeling Oncologie. 

U mag altijd iemand meenemen naar uw behandeling, wij verzoeken u om dit tot 1 persoon te beperken.

4. Redenen om een arts te waarschuwen

Bij onderstaande klachten is het belangrijk nog dezelfde dag contact op te nemen met het oncologisch verpleegkundig spreekuur of de specialist:

- koorts (vanaf 38,5 graden Celsius);

- koude rillingen;

- toegenomen kortademigheid;

- onverklaarbare bloedingen.

- als het plassen niet lukt

- als u niet meer kunt eten en/of drinken

- obstipatie of juist diarree

In het kuurspecifieke gedeelte leest u meer over wat u kunt doen bij klachten en wanneer u contact moet opnemen.

5. Tips voor het omgaan met urine/ontlasting en braaksel bij chemotherapie

Urine, ontlasting en braaksel bevatten resten cytostatica. In het kuurspecifieke gedeelte staat precies vermeld hoe lang dit duurt. Om uw omgeving te beschermen kunt u deze uitscheidingsproducten in die periode het beste zo min mogelijk met uw handen aanraken. In het ziekenhuis dragen verpleegkundigen altijd handschoenen ter bescherming tegen cytostatica. Soms dragen zij ook mouwtjes of schorten.

Adviezen voor als u thuis bent:

- Voor mannen: altijd gaan zitten bij het plassen om spatten zoveel mogelijk te voorkomen.

- Spoel het toilet na gebruik tweemaal door, met het toiletdeksel gesloten.

- Maak één keer per dag het toilet schoon.

- U kunt braaksel gewoon door het toilet spoelen.

- Bij bevuiling van kleding en beddengoed: kleding en/of beddengoed in de wasmachine doen, eerst spoelen met koud water. Daarna het gewone wasprogramma draaien.

Deze maatregelen zijn voldoende voor u en uw gezinsleden. Deze maatregelen gelden alleen tijdens de ‘besmette' periode. De hoeveelheid cytostatica in overige uitscheidingsproducten zoals zweet, speeksel,  en tranen zijn zo laag dat er geen speciale maatregelen nodig zijn.

Het is niet bekend of, en in welke mate cytostatica opgenomen worden in het sperma of het slijmvlies van de vagina. Gebruik daarom, gedurende de risicoperiode, bij seksueel contact altijd een condoom.

6. Vruchtbaarheid, Zwangerschap en borstvoeding

De behandeling met cytostatica kan onvruchtbaarheid veroorzaken. De kans daarop is afhankelijk van verschillende factoren. De soort en combinatie van cytostatica, de aard van uw ziekte en uw leeftijd spelen hierbij een rol. Uw behandelend arts kan vertellen wat u kunt verwachten en welke mogelijkheden er zijn om de vruchtbaarheid veilig te stellen.

Mannen

Chemotherapie kan beschadiging van het erfelijke materiaal van de zaadcellen veroorzaken. Het is daarom niet wenselijk een kind te verwekken tijdens de behandeling. Na de behandeling is er meestal snel herstel, al duurt het soms nog 4 tot 5 jaar voordat de aanmaak en kwaliteit van het sperma weer volledig is hersteld.

Vrouwen

Een behandeling met cytostatica kan veranderingen in uw menstruatiepatroon veroorzaken. Soms worden de menstruaties heviger/onregelmatiger of verdwijnen (tijdelijk). Dit gaat soms gepaard met overgangsklachten. Na de behandeling herstelt uw menstruatiepatroon zich meestal weer. Een behandeling met cytostatica kan beschadiging van eicellen tot gevolg hebben. Dit kan leiden tot aangeboren afwijkingen bij kinderen. Een zwangerschap tijdens de behandeling dient daarom te worden voorkomen. Het is noodzakelijk dat u doorgaat of start met een betrouwbare methode van anticonceptie. Het is beter om met een zwangerschap te wachten tot enkele maanden na de behandeling. Uw lichaam krijgt dan de tijd om te herstellen van de behandeling. Een behandeling met cytostatica hoeft geen belemmering te zijn voor geslachtsgemeenschap. Door de behandeling kan het slijmvlies van de vagina droger worden. Een glijmiddel is dan een goed hulpmiddel bij het vrijen.

Borstvoeding

Het is niet bekend of het medicijn in de moedermelk terecht komt en daarom mag u tijdens en tot 4 weken na de behandeling geen borstvoeding geven

7. Second opinion

Een second opinion (een tweede mening) is een medisch oordeel van een andere arts dan uw behandelend arts.

In principe volgen alle kankerspecialisten dezelfde procedures voor onderzoek en behandeling. Uw specialist uit het Slingeland Ziekenhuis heeft regelmatig contact met specialisten uit academische ziekenhuizen en kankerklinieken. Er is een commissie waarin academische specialisten, de radiotherapeut en andere betrokken zorgverleners aanwezig zijn. In deze commissie wordt besproken welke behandeling voor u de beste behandeling is. Toch kunt u onzeker zijn of twijfels hebben over uw behandeling. Dan bestaat de mogelijkheid een second opinion bij een andere specialist te vragen. Bespreek met uw eigen specialist dat u een second opinion wilt. Hij kan namelijk met u overleggen bij wie u het beste terecht kunt en uw gegevens overdragen. Het vragen van een second opinion is geen blijk van wantrouwen tegen uw eigen specialist. Het is belangrijk dat u achter de behandeling staat en samen met uw specialist tot een goede keuze komt.

Omdat niet alle verzekeringsmaatschappijen de kosten van een second opinion vergoeden, is het wel verstandig om vooraf met uw zorgverzekeraar te overleggen.

8. Wetenschappelijk onderzoek bij patiënten met kanker

De arts heeft voor een chemokuur gekozen die voor u nu de grootste kans op succes biedt. Dat deze kuur de beste keus voor u is, weten we dankzij uitgebreid wetenschappelijk onderzoek bij patiënten met kanker. Deze patiënten zijn in het verleden met deze en andere kuren behandeld. Meestal gaan deze onderzoeken uit van academische ziekenhuizen of organisaties die zich bezighouden met het verbeteren van behandelingen van kanker. De onderzoeken hebben tot doel de effectiviteit van chemokuren te verbeteren en mogelijke bijverschijnselen te minimaliseren.

Ook in het Slingeland Ziekenhuis nemen wij regelmatig deel aan wetenschappelijk onderzoek. Het kan dus voorkomen dat de arts u vraagt om aan een dergelijk onderzoek mee te werken. Deze onderzoeken zijn aan zeer strenge regels gebonden, ter bescherming van de belangen van de deelnemende patiënten. Wij verwerken al uw gegevens anoniem.

Het onderzoek vindt uiteraard geheel op vrijwillige basis plaats. Als u besluit om niet mee te doen aan een onderzoek, wordt u op geen enkele wijze tekort gedaan in uw behandeling.

Vraagt de arts of u wilt deelnemen aan het onderzoek, dan is er voor u een ruime bedenktijd om daarover een beslissing te nemen. Het is mogelijk om met uw huisarts of met een onafhankelijke arts te overleggen.

Als u deelneemt aan wetenschappelijk onderzoek en u bedenkt zich, dan kunt u op elk moment van verdere deelname aan het onderzoek afzien.

9. Telefoonnummers en websites voor informatie

• • Slingeland Ziekenhuis

  Telefoon: (0314) 32 99 11

  Website: http://www.slingeland.nl/

  • Kanker.nl

  Kanker.nl is een initiatief van KWF Kankerbestrijding, patiëntenbeweging Levenmetkanker en IKNL (kenniscentrum voor zorgverleners in de oncologie). Je vind er informatie over kanker, de behandeling ervan en leven met kanker. Ook kun je er in contact komen met andere patiënten.

  Website: http://www.kanker.nl/

  • Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK)

  Telefoon: (030) 291 60 90.

  E-mail: secretariaat@nfk.nl

  Website: http://www.nfk.nl/   

  Adressen voor psychosociale ondersteuning:

  • Zorgverleners Slingeland ziekenhuis

  In het Slingeland ziekenhuis werken verschillende zorgverleners die u hulp kunnen bieden. Overleg hierover met de arts of verpleegkundige en meer informatie kunt u vinden in de folder: Omgaan met kanker.

  • Oude Ijssel huis (Doetinchem)

  Het Oude IJssel huis is een huis voor mensen die leven met kanker. Je kunt er terecht voor een goed gesprek; een ontspannende activiteit; een lezing of gewoon voor een kopje koffie. Op de dagbehandeling oncologie zijn ook regelmatig vrijwilligers van het Oude ijsselhuis aanwezig,

  Telefoon:(0314)646024

  Website: http://www.inloophuisoudeijssel.nl/

  In de Achterhoek zijn verschillende lokale oncologie netwerken actief. De netwerken bestaan uit eerstelijns zorgprofessionals, zoals diëtisten en gespecialiseerde fysiotherapeuten, en hebben als doel om de zorg voor patiënten met en na kanker vanuit de thuissituatie te verbeteren. Zij werken samen aan een optimaal behandelresultaat. Voor informatie:

  http://www.oncologiezorgnetwerkachterhoek.nl/

• Hematon is de patiëntenorganisatie voor patiënten met een hemato-oncologische aandoening, zoals bloedkanker en lymfklierkanker. 
• Website: http://www.hematon.nl/

10. Vergoeding vervoer tijdens oncologische behandeling

In alle basisverzekeringen is opgenomen dat de zorgverzekeraar de kosten vergoedt die u heeft gemaakt voor het gebruik van de (eigen) auto, taxi of openbaar vervoer als u een oncologische behandeling met chemotherapie en/of radiotherapie moet ondergaan. Vergoeding is pas mogelijk nadat u uw eigen bijdrage hebt betaald. Door een aantal zorgverzekeraars wordt deze regel zeer strikt nageleefd. U kunt bij uw verzekeraar informeren of u hiervoor in aanmerking komt en hoe u de kosten kunt declareren.

Behandelschema

Deze kuur bestaat uit één medicijn. Daarnaast kunnen nog enkele andere medicijnen voorgeschreven worden. Deze dienen als ondersteuning van de behandeling, bijvoorbeeld om bijwerkingen te beperken.

Medicijn	Dag 1	Wijze van toediening
Methotrexaat	X	Infuus

De frequentie en de duur van de behandeling wordt per patiënt vastgesteld.

Preventie van huidschade bij chemotherapie

Uw behandeling bevat één of meer geneesmiddelen die via een ader worden toegediend, maar ook onbedoeld buiten de ader in het omliggende weefsel terecht kunnen komen en zo mogelijke huidschade veroorzaken. Deze complicatie wordt een "extravasatie" genoemd.

Om de kans op deze complicatie te voorkomen en om uw behandeling zo veilig mogelijk te laten verlopen is het volgende van belang:

Voorzorgsmaatregelen die u kunt nemen:

• Draag bij elke medicijntoediening losse kleding die geen hinder kan geven voor het plaatsen van het infuus (geen strakke of opgerolde mouwen)
• Beperk tijdens de toediening zoveel mogelijk onverwachte bewegingen aan de zijde waar het infuus zit, en voorkom zoveel mogelijk dat de infuusslang naast de stoel of het bed hangt en ergens achter kan haken.
• Ga naar het toilet voordat u met de behandeling start.

Rondlopen op de afdeling is toegestaan. Laat de verpleegkundige het infuus eventueel extra vastplakken.

Tijdens de toediening van een paar middelen is het raadzaam om het mobiliseren te beperken, indien dit het geval is zal de verpleegkundige dit met u bespreken.

Waarschuw onmiddellijk de verpleegkundige indien tijdens de toediening één  of meer van de volgende verschijnselen optreden:

• Pijn ( kan brandend of stekend zijn) of elk abnormaal gevoel rondom de infuusplaats.
• Zwelling, roodheid of verharding rondom de infuusplaats
• Lekkage rondom de infuusplaats
• Loslaten van de infuuspleister waarmee het infuus vastgeplakt zit.

Ook indien u thuis bent en in de 24 uur na toediening pijnklachten of abnormale zwelling ontstaat is het verstandig om contact op te nemen met de verpleegkundige van de dagbehandeling oncologie of de verpleegafdeling.

Voetnoot behandelplan

MEDICIJNEN TEGEN DE MISSELIJKHEID

DAG	GENEESMIDDEL	TOEDIENING
1 (= dag van de kuur)	Dexamethason 8 mg.	Via infuus vooraf aan de kuur
Daarbij zonodig	Metoclopramide(=primperan) 10 mg. Zetpil of Metoclopramide(=primperan) 10 mg. tablet	Zonodig 3 x daags gebruiken

LET OP;

BOVENSTAAND SCHEMA HERHAALT ZICH IEDERE KUUR

Indien bovenstaand schema onvoldoende resultaat heeft of als u last heeft van ongewenste bijwerkingen, neem dan contact op met het verpleegkundig oncologisch spreekuur tel: 0314-329734

Extra info veilig omgaan met excreta

Wanneer u met een chemokuur of een ander middel wordt behandeld, verlaten de afvalstoffen uit de medicijnen uw lichaam. Dit gebeurt via excreta. Dit is een medische term voor alles wat het lichaam verlaat: plas, poep, wondvocht, bloed, traanvocht, zweet, sperma, braaksel en speeksel. Dit worden ook wel uitscheidingsproducten genoemd.

Direct (huid)contact van met name middelen uit een chemokuur in uitscheidingsproducten kan schadelijk zijn voor uw gezondheid. En voor de gezondheid van uw naasten. Hoe lang dit schadelijk blijft, verschilt per middel.

De risico's voor u en uw omgeving zijn thuis klein. Toch is het goed om een aantal maatregelen te nemen. Zo kunt u de risico's verlagen.
Lees hier over maatregelen die u thuis kunt nemen.

Beschermende maatregelen ten aanzien van excreta

• Methotrexaat: urine 72 uur, faeces 7 dagen

Gevolgen voor vruchtbaarheid en ongeboren kind

Deze informatie is relevant voor vrouwen én mannen in de vruchtbare leeftijd.
Vrouwen mogen tijdens de behandeling en ook in een bepaalde periode daarna meestal niet zwanger worden. Er kunnen risico’s zijn voor het ongeboren kind. Bij mannen is minder goed bekend of een behandeling, zoals chemotherapie, tijdelijk invloed kan hebben op de kwaliteit van het zaad en of dit risico’s met zich meebrengt voor het ongeboren kind.

Ook kan de behandeling van kanker ervoor zorgen dat u (later) minder vruchtbaar bent. Dit hangt af van het soort medicijnen, de combinatie van medicijnen, de dosering, het soort kanker en uw leeftijd.

Bespreek vóór de start van de behandeling wat dit in uw situatie betekent. Bijvoorbeeld of – en hoe lang – u maatregelen moet nemen om een zwangerschap te voorkomen.
Heeft u een kinderwens? Bespreek dan met uw zorgverlener de mogelijkheid van invriezen van sperma of eicellen vóór het starten van de behandeling.

Middelen met hun bijwerkingen

Methotrexaat (chemotherapie)

• Leverproblemen
• Maag-darmklachten
  • misselijk zijn en overgeven
  • buikpijn
  • minder zin in eten
• Pijnlijke mond

Bijwerkingen en adviezen